هوا و محیط زیست

1 .هـوا و محیـط زیست:

یکی از مهمترین اجزای محیط زیست ، هوای پیرامون ماست. هماهنگی بدن با هوای محیط و رعایت توصیههای مربوط به آن به حفظ سالمتی کمک میکند.

الف( نقش هوای سالم *

هـــوای معتدل

هوایی است که در آن، افراد از گرمای زیاد تابستانی یا از سرمای شدید زمستانی آزار نبینند. به بیان دیگر، نه گرمای آن به حدی است که نیاز به وسایل خنک کننده باشد و نه سرمای آن به حدی است که نیاز به پوشش زیاد و یا وسایل گرم کننده باشد. در این هوا، اعمال طبیعی بدن به صورت کامل و درست انجام می شود و فضولات به میزان کافی و به موقع از بدن دفع می شود. *

هـــوای گرم

هوای گرم باعث جذب خون به سطح پوست شده و پوست را سرخ می کند: ولی تماس مداوم با هوای گرم، باعث می شود که رنگ پوست کم کم به زردی متمایل شود، فرد به تدریج لاغرگردد و ممکن است مشکلاتی از قبیل سردرد و خواب آلودگی و ضعف هضم برای او ایجاد شود. برای پیشگیری از عوارض هوای گرم و گرمازدگی، توجه به توصیههای زیر ضروری است: 1 .در هنگام گرمای هوا در ساعات تابش مستقیم آفتاب از حدود ساعت 10 صبح تا 4 عصر،   در معرض آفتاب قرار نگرفته و در صورت اجبار به خروج از خانه، نواحی سایه را برای رفت وآمد انتخاب کنند. از کلاه لبه دار و لباسهای نخی و خنک مناسب استفاده کنند، زیرا لباسهای تنگ و چسبان مانع نفوذ و گردش هوا در زیر لباس و تولید گرمای بیشتر میشوند. 3 .از قرار دادن اطفال و سالمندان در داخل اتومبیل در هوای گرم حتی با پنجره باز خودداری کنند؛ زیرا دمای هوای داخل اتومبیل حداقل 10 درجه گرمتر از محیط بیرونی است و به سرعت فرد را دچار گرمازدگی و کم آبی بدن میکند. 4 .در صورت امکان از کارهایی که باید در معرض گرما و یا تابش مستقیم نور آفتاب انجام شوند، مانند فعالیت در کارگاههای ساختمانی و یا انجام فعالیتهای ورزشی گروهی، پرهیز شود. 5 .زیاده روی در مصرف غذاهای گرم و خشک )مانند برخی ادویه جات،‌ از جمله زیره، فلفل و ...(، گرسنگی یا بیخوابی زیاد، استرس و عصبانیت، یبوست و... باعث افزایش خشکی بدن و در نتیجه افزایش حرارت میشوند که باید از آنها پرهیز کرد. 6 .از میوهها و سبزیجاتی مثل سیب، گالبی، خیار، هندوانه، خربزه، کاهو، گشنیز، خرفه، کاسنی، خاکشیر، آلوبخارا و ...با توجه به وضعیت افراد بیشتر استفاده شود. 7 .پیش از قرار گرفتن در محیط گرم و یا ورزش کردن، آب و املاح کافی میل کنند. *

هـــوای سرد

هوای سرد در مقایسه با هوای گرم، برای افراد سالم معتدل، مفیدتر است زیرا در چنین هوایی هضم، بهتر و اشتها، بیشتر و حواس، قویتر میگردد. رعایت توصیه های زیر برای جلوگیری از آثار ناخوشایند هوای سرد بر بدن مفید است:   بدن را از مواجهه با سرما محفوظ نگاه داشته و لباس گرم بپوشید )مخصوصا در هنگام خروج از حمام یا رختخواب( دمای اتاق را در حد معمول 23-18 درجه ثابت نگاه داشته تا در هنگام خروج از اتاق، دچار تغییر ناگهانی دما و مواجهه با کاهش دمای زیاد نشوید. از مصرف ترشی، آب سرد پرهیز کنید. ورزش و فعالیت بدنی مناسب و استفاده از رنگهای گرم مانند قرمز و نارنجی و بوییدنیهای گرم مانند بهارنارنج، گلاب، مشک، عنبر، گل مریم، گل نرگس و ... توصیه میشود.

ب( آلودگی هوا:

امروزه آلودگی هوا مهمترین مساله در بهداشت هواست.همۀ ما احساس نشاط و پرانرژی بودن در سواحل دریا و مناطق جنگلی و کوهستانی را تجربه کرده ایم و برعکس وقتی در شهرهای بزرگ زندگی یا کار میکنیم، بیشتر اوقات خسته و عصبی و افسرده هستیم. این تاثیر پاکیزگی و آلودگی هوا بر ماست. هوای آلوده اعضای بدن از جمله قلب و مغز و کبد را تحت تاثیر قرار داده و آنها را دچار بیماری میکند. هوای آلوده باعث تجمع بیش از حد مواد زائد و سمی در بدن و ناتوانی و ضعف بدن در دفع آنها میشود. مجموعه ای از راهکارهای مبارزه با مضرات آلودگی هوا بر بدن درادامه بیان شده است. 

نکاتی از تجربیات دانشمندان گذشته و تحقیقات علم نوین برای کم کردن آثار سوء آلودگی هوا بر بدن تدابیر زندگی در مناطق دارای هوای آلوده  روزهای تعطیل و آخر هفته را در پارکها و فضاهای سبز بگذرانید.  در ساعات و روزهایی که درجه آلودگی هوا باالست، از رفت و آمد غیر ضروری به خارج از منزل بپرهیزید. تدابیر پاک نگاه داشتن هوای منزل  منزل مسکونی شما دور از محلهای تجمع خودروها مانند گاراژها، ترمینالها و نیز محلهای تخلیه زباله قرار داشته باشد.  اگر در حــال طراحی نقشه ساخت برای منزل مسکونی خود هستید، خانه را طوری بنا کنید که سقف خانه بلند باشد و در صورت امکان اتاقها و نشیمن رو به مشرق باشند و پنجرههـــــای بزرگ داشته باشد که بعضی رو به مشرق و بعضی رو به شمال باز شوند. )در صورتیکه با روشهای جدید مانند دستگاههای تهویه بتوان هوا را از آلاینده ها پاک کرد، نیز مطلوب است(.  اطراف خانه مسکونی خود را درختکاری و گلکاری نمایید.  در محیط منزل از مصرف دخانیات و نیز استفاده از خوشبوکنندههای شیمیایی هوا و حشره کشها پرهیز شود.  داخل به یا سیب را خالی کنید و با گلاب پرکرده و روی حرارت غیر مستقیم مانند شوفاژ یا بخاری بگذارید تا بوی آن فضای خانه را معطر کند.  هنگام ابتلای یکی از اعضای خانواده به بیماریهای ویروسی، یک پیمانه سرکه را با 20-18 پیمانه آب درون قابلمه ریخته و روی حرارت بسیارکم بگذارید تا پیوسته بجوشد.  تعــــدادی پیاز، سیر یا نارنج، هرکدام از آنها که در دسترس بود، را از وسط نصف کرده و در گــــوشه و کنار اتاق و محل نشست و برخاست و بهخصوص محل خواب اهل منزل قرار دهید و هر 24 ساعت آنها را برداشته و پیاز، سیر یا نارنج تازه جایگزین نمایید.

تدابیر غذایی در زمان آلودگی هوا

 ترجیحا از گوشت های لطیف تر مانند گوشت گوسفند، جوجه مرغ، کبک، بلدرچین و بزغاله استفاده کنید. بهتر است این گوشتها نیز با کمی مواد ترش مانند سماق، غوره، آب لیمو، سرکه یا آب انار ترش پخته و مصرف شوند.

 مصرف انواع مغز دانه ها، سبزیهای تازه، میوه ها از جمله سیب، انار، مرکبات رسیده و غیر نوبرانه مفید است.

 تا حد امکان از مصرف غــــــذاهای سنگین و دیر هضم مانند الویه با سس فراوان، ماکارونی، آش رشته، مواد غذایی کارخانهای، فست فودها و غذاهای آماده و سرخ کرده پرهیز کنید. )در صورت مصرف ماکارونی و الویه، ادویه هایی مانند پونه و آویشن به آن اضافه کنید.(

 در صورت بروز یبوست طبع از مواد غذایی ملین )مانند انواع سوپ سبزیجات( استفاده کنید.

تدابیر مربوط به ورزش و فعالیت در زمان آلودگی هوا

 از فعالیت بدنی سنگین پرهیز کنید. تاب سواری و نشستن بر صندلی متحرک توصیه میشود. ســــایر موارد

 از خواب کمتر از 6 ساعت یا بیشتر از 10 ساعت پرهیز کنید.  در هنگام بروز استرسهای روانی، از راهکارهای حفظ آرامش از جمله تلاوت قرآن و دعا یا مناسک مذهبی، استفاده از بوهای خوش و ارتباط با دوستان بهره بگیرید.

 حتی االمکان از مواجهه با تابش امواج مضر به ویژه رایانه و تلفن همراه پرهیز کنید.

اگر به عللی ناچار به استفاده از این وسایل هستید:

 از انجام کارهای غیر ضروری مانند بازی با رایانه و تلفن همراه پرهیز کنید.

 کار خود را طوری برنامه ریزی کنید که در طول مدت استفاده مداوم از رایانه، چند مرتبه در زمانهای هر چند کوتاه )مثال 15 دقیقه( به استراحت بپردازید. 

 بعد ازهر 20 دقیقه تمرکز بر صفحه رایانه، به مدت 20 ثانیه به یک نقطه دوردست نگاه کنید.

 در ساعاتی از شبانه روز که به تلفن ثابت دسترسی دارید، تلفن همراه خود را خاموش نموده و هم خودتان از تلفن ثابت استفاده کنید و هم به دوستان و آشنایانتان اعالم کنید که به جای تلفن همراه با تلفن ثابت شما تماس بگیرند.

 تلفن همراه خود را شبها موقع خواب، مخصوصا در هنگام شارژ شدن نزدیک سر خود قرار ندهید.  حتی االمکان تلفن همراه خود را دور از خود قرار داده و هنگام مکالمه از هندزفری بیسیم استفاده کنید.