3 .خواب و بیــداری:
همه موجودات زنده برای تجدید نیرو و به دست آوردن آمادگی برای ادامه کار و فعالیت، نیاز به خواب دارند. خواب کافی و به موقع یکی از مواردی است که برای حفظ سالمتی مهم است. یک خواب خوب و مناسب، بدن را گرم کرده، به بدن رطوبت بخشیده و به هضم غذا کمک میکند. خواب و استراحت موجب تجمع قوا شده و در اغلب بیماریها به ویژه در بیماریهایی که به واسطه آنها هضم دچار اشکال شده؛ یکی از بهترین تدابیر، توصیه به خواب است.
در طب سنتی یک خواب خوب در یک فرد سالم شرایط خاصی دارد که برخی از آنها با توجه به سنین، فصول و تفاوتهای افراد مختلف، متفاوت است. ممکن است در این باره سوالاتی در ذهن شما ایجاد شود که در زیر به مهمترین آنها پاسخ میدهیم:
1 )چقدر بخوابیم؟
بهترین طول مدت خواب 10-6 ساعت است. البته مدت ذکر شده برای بزرگساالن است و کودکان و نوزادان نیاز به خواب بیشتر از 10 ساعت در روز دارند. نیاز به خواب در جوانان بیشتر از سالمندان است.
2 )چه زمانی در شبانه روز برای خوابیدن مناسب تر است؟
شاید تا به حال برایتان پیش آمده باشد که به علت حضور در مهمانی، مریض داری یا کار دیگری شب را نخوابیده باشید و بخواهید با خواب روز بعد آن را جبران کنید؛ ولی با وجود خوابیدن طولانی در روز خستگی و کسالت شما را رها نکرده باشد.در این صورت احتماال با خود گفته اید که » خواب روز هیچوقت جای خواب شب را نمیگیرد.« در واقع حق با شماست. از نظر علمی بهترین زمان خواب از اوایل شب )ساعت ۱۰ )تا صبـــح زود )بین اذان صبح تا طلوع آفتاب( است. این خواب به شما نشاط و انرژی میدهد؛ اما خواب در غیراین ساعت مخصوصا بعد از طلوع آفتاب و بعد از ظهر شما رادچارکسالت خواهد کرد. بنابراین کسانی که به چرت بعد از ناهار عادت دارند، بهتر است به تدریج زمان آن را کمتر کرده و کم کم از عادات خود حذف کنند . البته در روزهای بلند تابستان خواب کوتاه عصرگاهی توصیه شده است و به طور کلی خواب کوتاه قبل از ناهار )قیلوله( ایرادی ندارد. در مطالعات پژوهشی اخیر ارتباط خواب روز با چاقی، دیابت و کبد چرب تایید شده است.
3 )فاصله خواب با غذا خوردن چقدر باشد؟
بهتر است خواب پس از گذشتن غذا از معده باشد ) حدود 2-5/1 ساعت پس از صرف غذا( چرا که خواب در هنگام پر بودن معده از غذا، باعث اختلال هضم و ایجاد نفخ و بد خوابیدن میشود. خواب در حالت گرسنگی و خالی بودن معده نیز توصیه نمیشود. .
4 )قبل از خواب چه کارهایی انجام دهیم تا خواب راحتی داشته باشیم؟
قبل از خواب حتما باید مثانه و رودهها از ادرار و مدفوع خالی باشد .
حتی االمکان باید مدتی قبل از خواب مغز را در آرامش نگه داشت. برای این کار 5 روش پیشنهاد میشود: 1 .پاها را گرم تر از سر نگاه دارید 2 .رختخواب یا تشک را طوری قرار دهید که سرتان کمی بالاتراز پاهایتان قرار گیرد. 3 .وسایلی که باعث تحریک فعالیت مغزی میشود مانند سر و صدا و نور شدید را برطرف نمایید. 4 .شنیدن صداهای دلنشین و پیوسته طبیعی مانند صدای آب یا برگ درختان و خواندن کتاب بویژه در وضعیت نشسته بدون تکیه گاه به رفع بعضی از بیخوابیها کمک میکند. 5 .ماساژ مالیم قبل از خواب به آرامش خواب شما کمک میکند.
5 )کجا بخوابیم؟
محل خواب باید:
وسیع و خشک باشد)نمناک نباشد(.
پاک و تمیز و دور از گزند حیوانات باشد.
بدون سرو صدا باشد
بدون بوی تند باشد
در هنگام خواب کامل تاریک باشد)روشن کردن چراغ خواب باعث کاهش کیفیت خواب میشود.(
در طی روز نورگیری مناسب داشته باشد
دارای دمای معتدل و تهویه مطلوب باشد
زیر نور مستقیم ماه یا خورشید نباشد
در معرض باد بسیار گرم یا بسیار سرد نباشد
رختخواب زیاد نرم یا زیاد سفت نباشد
6 )در زمان خواب چه پوششی داشته باشیم؟
لباس خواب باید نرم و گشاد باشد تا در هنگام خواب بر اعضای بدن فشار نیاورد و مانع جریان طبیعی خون در آنها نشود. بهتر است جنس لباس خواب نخی یا پنبه ای باشد تا عرق را جذب کند.
باید هنگام خواب چه در تابستان و چه در زمستان یک ملحفه یا پتو روی بدن کشیده شود.
هنگام خواب باید حداکثر فاصله را از وسایل سرمایشی یا گرمایشی منزل رعایت نمود و خوابیدن زیر سرمای مستقیم کولر یا حرارت مستقیم بخاری و شوفاژ توصیه نمیشود. همچنین شخص بعد از بیدار شدن از خواب باید مراقب باشد که بلافاصله در معرض هوای سرد قرار نگیرد.
لحاف نباید آنقدر سنگین باشد که باعث عرق کردن زیاد شود. کشیدن لحاف بر سر و تنفس در زیر لحاف بسیار مضر است
