2 .حرکت و سکون
)ورزش و استراحت(
: در طب سنتی، حرکت و سکون از لوازم مهم حفظ تندرستی بوده و ورزش از زیرشاخه های آن است.
ورزش، حرارت غریزی بدن را تقویت کرده و مواد زاید را از بین میبرد؛ هضم غذا را در دستگاه گوارش بهبود بخشیده و با دفع مواد زاید از طریق تعریق، باعث ایجاد شادابی و نشاط در افراد میشود.
حکیم بزرگ شیخ الرئیس ابن سینا در مورد اهمیت ورزش میفرماید: »مهمترین تدبیر برای حفظ سالمتی، ورزش است.« در طب رایج نیز فعالیت فیزیکی و ورزش به تنهایی یاهمراه با رژیم غذایی، اثرات درمانی مثبتی در بسیاری از بیماریها از جمله سندرم متابولیک، تخمدان پلی کیستیک و کبد چرب داشته است.
از نظر حکمای طب سنتی، ورزش شرایطی دارد که اگر رعایت نشود، سالمتی به خطر خواهد افتاد.
توصیه های طب سنتی درباره ورزش در افراد سالم توصیه های قبل از ورزش
بهترین زمان برای ورزش، زمانی است که هوا معتدل باشد بنابر این در فصل بهار نزدیک ظهر، در تابستان در اول روز و در زمستان در انتهای روز است. اما مدت و شدت ورزش باید در بهار و تابستان کمتر، و در پاییز و زمستان بیشتر باشد .
زمان ورزش باید با زمان غذا خوردن تنظیم شود. در حالت گرسنگی ورزش نکنید چرا که بدن در این حالت به غذا محتاج است. ورزش همان مواد کمی را هم که بدن در زمان گرسنگی از آن تغذیه میکند، مصرف میکند. بلافاصله پس از صرف غذا نیز نباید ورزش کرد، زیرا هنوز هضم غذا کامل نشده و به بدن زیان میرساند.
بهتـــر است که قبل از ورزش، بدن از مواد نامناسب پاکســــازی شده باشد و روده و مثانه از ادرار و مدفوع خالی باشد.
قبل از شــــروع تمرین یا مسابقه ورزشی نباید ورزشکار از غذاهای سنگین و یا دیر هضم استفاده کند.
توصیه های حین ورزش
ورزش باید به حد اعتدال باشد. ورزش معتدل ورزشی است که رنگ چهره را مایل به سرخی گرداند و فرد شروع به نفس نفس زدن و عرق کردن کند. هر وقت تنفس و تعریق زیاد شد باید قبل از شروع احساس ضعف و خستگی، ورزش را به تدریج قطع نماید.
نوشیدن آب خیلی سرد در حین یا بلافاصله بعد از ورزش توصیه نمیشود.
توصیه های بعد از ورزش
ورزش و فعالیت - مخصوصا نوع سنگین و حرفه ای آن- ابتدا با حرکات آرام آغاز شــــود و بعد حرکات سنگین تر انجام شود و موقع اتمام ورزش نیز به تدریج و با حرکات آرام باید ورزش را به پایان برد و ناگهان نباید آن را متوقف کرد.
بعد از ورزش نباید بلافاصله از مکان ورزش خارج شد بلکه ورزشکار باید حوله یا ملحفه ای روی بدن عرق کرده بکشد و در همان محل بنشیند تا بدن کم کم خنک شود )30-20 دقیقه مطلوب است( بعد از آن لباس معمول را پوشیده و خارج شود.
یکی از بهترین راهها برای رفع خستگی و کوفتگی عضلانی بعد از ورزش یا کار بدنی سنگین، روغن مالی کل بدن قبل از خارج شدن از حمام میباشد. به این ترتیب که قبل از غذا به حمام بروید و با روغن مناسب – اگر در منطقه ای با هوای گرم هستید، با روغن بنفشه و اگر در منطقه ای با هوای سرد هستید، با روغن بابونه و شوید- کل بدن را ماساژ دهید. بعد از حمام نیم ساعت استراحت کرده و سپس غذا بخورید. ممکن است لازم باشد برای برطرف شدن کامل خستگی این کار چند بار تکرار شود. حکمای طب سنتی معتقدند که روغن مالی انگشتان پا با هر روغنى که باشد به سرعت رفع خستگى مىکند خصوصا اگر خستگى به سبب پیاده روى باشد. گذاشتن پاها در آب خنک در فصل تابستان و گذاشتن آنها در آب گرم در فصل زمستان نیز برای رفع خستگی مفید است.
بطور کلى در زمان تمرین و مسابقه نیاز غذایى ورزشکاران ممکن است تا 2 برابر نیاز غذایى افراد عادى افزایش یابد. این بدان معنا نیست که این نیاز فوق العاده در خارج از ایام فعالیتهاى شدید بدنى همچنان ادامه یابد. یعنی افرادی که به هر علت ورزش و یا فعالیت شغلی پرتحرک خود را ترک کرده اند؛ اگر به همان روش قبلی از غذاها استفاده نمایند به زودی دچار بیماری میشوند. و تغییر رژیم غذایی در این افراد از اهمیت ویژهای برخوردار است.
