توصیه های لازم در خصوص پیشگیری از مسمومیت با گاز منوکسید کربن در روز های سرد
کربن مونوکسید (با فرمول شیمیاییCO)، گازی است که بر اثر ناقص سوختنکربن بوجود میآید. این گاز بسیار سمی است اما
رنگ و بوی خاصی ندارد. به همین دلیل کربن مونوکسید قاتل نامریی نامیده میشود. میل ترکیبی کربن مونوکسید با
هموگلوبین خون حدود 300 برابر بیشتر از میل ترکیب گاز اکسیژن است. جالب است بدانید که در خون همه◌ٔ ما حدود 5 درصد
کربن مونوکسید وجوددارد اما اگر این مقداربه 20 درصد برسد باعث مرگ ما خواهد شد.
وقتی کربن مونوکسید وارد سیستم تنفسی شخصی شود بلافاصله با گلبولهای قرمز شخص وارد واکنش شده و باعث میشود تا
اکسیژن کمتری به اعضای بدن برسد که اولین عوارض این مسأله در ابتدا سوزش چشمها و پس از سپری شدن زمانی بین 1 الی
2 ساعت بسته به غلظت گاز کربن مونواکسید موجود در مکان فرد احساس خواب آلودگی و احساس خستگی مفرط میکند. در
این حات اعضای بدن گزگز کرده و اگر بدن شخص حساس باشد دچار خونریزی بینی میشود. اگر شخص سعی کند سرپا بایستد
دچار سرگیجه به همراه حالت تهوع شده و چشمها در این حالت اغلب سیاهی میرود. در ادامه ممکن است شخص دچار بیهوشی
شود. البته روند حصول تمام این عوامل منوط به شرایط فیزیکی بدن فرد و شرایط محل سکون و البته عواملی از جمله شزایط
زندگی فرد مورد نظر از جمله سیگاری بودن محیط کاری و ... که باعث تغییر در عملکرد ریهها و سایر نثاط بدن بستگی دارد
اما باز هم نتایج و روند مسمومیت در افراد مختلف با تمام شرایط بالا باز هم متغیر است و حتمی نیست. احتیاط را همیشه به
خاطر داشته باشید. بعضاً دیده و شنیدههایی حاکی از اقدام عمدی افراد در معرض خطر مسمومیت ثابت کرده که دلایلی از
جمله خود کشی با این گاز به ثبت رسیده پس اگر فرزند برادر خواهر یا هر فردی که دلایل یا شرایط نابهنجاری را تجربه
کردهاند در زمره مسمومیت یا مرگ ناشی از استشمام این گاز قرار دارند. این افراد را تنها رها نکنید و سرکشی و مراقبت را
فراموش نکنید.
یکی از نشانههای مسمومیت با کربن مونوکسید این است که وقتی شخص محیط خود را تغییر میدهد بهبود یافته و در قرار
گرفتن مجدد در محیط دچار حالات قبلی میگردد. اگر غلظت کربن مونوکسید در خون بیشتر از 30 درصد شود ضربان قلب
شخص نیز افزایش مییابد. در غلظتهای بیش از 40 درصد اختلالت حرکتی، سرگیجه، کاهش حافظه و ناتوانی در حرکت
اندامها میشود.
تمامی وسایل و دستگاههایی که وظیفه سوزاندن چیزی را دارند (مانند یک بخاری گازی یا نفتی، یک آبگرمکن و یا حتی
موتور یک خودرو) تا حدودی مونواکسیدکربن تولید میکنند، میزان این تولید به شرایط احتراق (سوختن) بستگی دارد؛ هرچه
میزان اکسیژن در هنگام سوختن کمتر باشد بخش بیشتری از کربنها دچار ناقص سوزی میشوند و به جای دیاکسید کربن
(2CO) مونواکسیدکربن تولید میکنند.
در صورتی که هرچه سریعتر مکان را ترک نکنند و یا هوای تازه تنفس نکنند دچار بیهوشی و در نهایت خفگی میشوند. افرادی که در یک فضای سربسته در معرض استنشاق این گاز قرار میگیرند ابتدا احساس کرختی و خواب آلودگی میکنند و
استفاده شود. برای دوری از خطرات همین گاز است که مدام توصیه میشود برای بخاریهای گازی منازل حتماً از دودکشهای کلاهکدار
کربن مونوکسید از هوا سبکتر است و در قسمتهای فوقانی محلهای سرپوشیده بیشتر تجمع میکند. در کربن مونوکسید یک
پیوند سهگانه کربن را به اکسیژن متصل مینماید که طول آن حدود 112/8 پیکومتر است.
گازگرفتگی چیست ؟؟
به زبانی ساده گاز گرفتی به مسمویت ناشی از استنشاق گاز منواکسید کربن اطلاق می شود. این گاز دارای هیچ گونه بو ، رنگ
یا علامت مشخصه خاصی نیست. به همین دلیل به مرگ با این نوع گاز مرگ خاموش اطلاق می شود. در کشور ما عمده مرگ
های حاصل از مسمومیت با منواکسید کربن در طول شب و در هنگامی که قربانیان خواب هستند رخ می دهد. دسته دیگر
قربانیان افرادی هستند که در حمام منزل خود از آبگرمکن یا بخاری های گازی استفاده می کنند و به دلیل نشت گاز در حمام
دچار مسمویت شده و می میرند.
می کنیم تا شما را با راه های پیش گیری از گاز گرفتگی آشنا کنیم. با توجه به این که هیچ گونه نشانه ای یا علامت مشخصه ای برای درک این گاز با حس های انسانی وجود ندارد ، در ابتدا سعی
همان طوری که در ابتدا متن گفته شد عمده قربانیان گاز گرفتگی در کشور ما ، بر اثر استنشاق گاز منواکسید کربن منتشر شده از
بخاری های گازی منازل خود کشته شده اند. چند دلیل برای نشت گاز از بخاری وجود دارد. اول دلیل ممکن برای نشت گاز
خود بخاری و سیستم داخلی بخاری است. دقت کنید که شعله بخاری در هنگام سوختن آبی بسوزد. این سوخت گاز به رنگ آبی
نشان دهنده صحیح و کامل سوختن گاز است.
راه های پیشگیری :
- استفاده از وسایل گرمایشی استاندارد در پیشگیری از این مسمومیت از اهمیت بالایی برخوردار است و بخاریهای بدون
دودکش به هیچ عنوان از تولید گاز CO جلوگیری نمیکند.
- کنترل و انسداد منافذ مسیر دودکش قبل از راه اندازی بخاری بهترین راه پیشگیری از بروز حوادث مسمومیت به شمار
میرود .
- دقت و توجه به داغ بودن دودکش نیز بهترین آزمایش سلامت دودکش است. اگر لوله دودکش بخاری شما سرد است دلیل
آن خارج نشدن محصولات احتراق وگازهای سمی ازدودکش است دراین صورت باید ضمن رفع نقص ، به طور موقت با بازکردن
قسمتی ازدریا پنجره تهویه درمحیط ایجاد نمائید.
- همچنین داشتن کلاهک مخصوص برای دودکش در پشت بامها برای جلوگیری از عدم بروز خاموشی بخاری و به دنبال آن
انتشار گاز CO اهمیت بالایی دارد.
- رنگ شعله بخاری و وسایل پخت و پز باید آبی باشد، و چنانچه رنگ شعله قرمز، زرد و یا نارنجی باشد، حتما نقص در سوخت
رسانی و کمبود اکسیژن در محیط است که سریعا باید تعمیر و سوخت رسانی شود. اگر رنگ شعله بخاری آبی نباشد ممکن است
هوای کافی به بخاری نرسیده وتولید گاز منواکسید کربن کند.
- در صورت استفاده از وسایل گرمایشی مانند بخاری و شومینه، نباید تمامی روزنههای جریان هوا در منزل و به ویژه اتاق
خواب مسدود شود.
- از نصب آبگرمکن در حمام، روشن کردن شعلههای اجاق گاز در آشپزخانه جهت گرم نگه داشتن محیط داخل خانه، جدا
خودداری کرد.
- شومینه مشترک برای چند واحد در صورت کوچک بودن سایز مجرای خروجی و لوله کشی آن باعث برگشت دود از شومینه
روشن طبقات پایین به داخل آپارتمان در شومینه خاموش طبقات بالاتر می گردد.
–انتهای کلیه دودکش ها باید حداقل یک متر ازسطح بام وحداقل یک متر ازدیوار جانبی بام فاصله داشته ودارای کلاهک
مخصوص (به شکل H ) باشد.
–دودکش واتصالات آن باید ازجنس مقاوم وبدون هیچگونه منفذ یا نشتی درسرتاسر آن باشد و به کارگیری لوله های
آکاردئونی آلومینیومی مجاز نیست.
–شیب لوله های افقی درداخل واحدها باید مثبت و روبه بالا وارتفاع عمودی لوله دربیرون حداقل سه برابر طول افقی آن
–قطر لوله دودکش باید مساوی یا بزرگتر ازقطر لوله خروجی دستگاه گازسوز باشد. باشد.
–اگر فضای خود را با شوفاژ و سیستم حرارت مرکزی گرم می کنید درزبندی وبستن منافذ به منظور جلوگیری ازاتلاف حرارتی
بلاملانع می باشد.
–درصورتیکهازبخاری های گازسوز به منظور گرمایش محیط استفاده می کنید حتما مختصری تهویه ازطریق درب یا پنجره
درفضا ایجاد نمائید وازدرزبندی وبستن کامل منافذ خودداری کنید.
–ازقراردادن لوله خروجی بخاری به داخل ظرف آب جدا خود داری کنید.
- از به کار بردن وسایل گرمایشی بدون نصب دودکش ویا دارای نقص دردودکش جدا خودداری کنید.
- آب گرمکن های دیواری گازی اگر به مدت طولانی روشن باشند خطرناک می شوند.
- به کارگیری آب گرمکن های دیواری درفضاهای بسته یا مکان های فاقد جریان هوا ، مجاز نیست.
- هروسیله گازسوز باید دارای یک دودکش مستقل ومنتهی به فضای بیرون باشد.
- سرتاسر مسیر دودکش هارا به منظور اطمینان ازهدایت مناسب محصولات احتراق به فضای بیرون کنترل واطمینان حاصل
کنید.
–هیچگاه از کبابپز یا منقل را درون خانه، گاراژ یا محوطه بسته استفاده نکنید.
-هیچگاه از چراغ یا بخاری نفتی یا گازی که فاقد دودکش است، درون خانه، به خصوص هنگام خواب استفاده نکنید.
–درون خانه، به خصوص در محل خوابتان دستگاه هشدار مونوکسید کربن نصب کنید.
- تعمیر وسایل گرمایشی توسط افراد غیر مجرب و بی تجربه و یا نصب آنها توسط افراد خانواده باعث ایجاد خطر میشود
علائم مسمومیت با گاز منواکسید کربن:
علائم مسمومیت با منواکسید کربن می تواند طیف وسیعی از علائم را شامل شود که در بیماری های مختلفی دیده می شود .
متاسفانه بسیاری از این علائم شبیه به علائم سرماخوردگی است و اکثر افراد فکر می کنند به دلیل سردی هوا دچار
سرماخوردگی شده اند. سعی در خوابیدن می کنند .ابتلای تمام افراد خانواده به علایمی شبیه به آنفلوآنزا، بروز مسمومیت در
افراد را نشان میدهد.
- سرگیجه و بی قراری - ضعف جسمانی - سردرد
- تهوع و استفراغ
- خمیازه کشیدن بیش از حد
– کاهش دید از علایم عمومی مسمومیتها هستند
–حالت خواب آلودگی شدید، کسلی، خستگی و کاهش قدرت عضلانی از جمله علایم اولیه مسمومیت در افراد به شمار میروند.
چنانچه افراد در این مرحله متوجه چنین علایمی شدند، با خارج شدن از فضای آلوده میتوانند از پیشرفت مسمومیت پیشگیری
کنند.
علائم مراحل پایانی و نزدیک به مرگ :
کبودی دست، دور لبها و نوک انگشتان از علایم پایانی مسمومیت با گاز CO به شمار میروند که در نهایت فرد دچار تنگی نفس
شده و فوت میکند.
گروه های در معرض خطر :
تمامی افراد در معرض خطر قرار دارند ولی کودکان، زنان باردار و سالمندان جزو گروه آسیب پذیر و در معرض خطر بیشتری
در فضای اتاق در ایجاد مسمومیت بسیار موثر است. با منواکسید کربن هستند و علایم مسمومیت در آنها سریع و با شدت بیشتری ایجاد میشود. همچنین غلظت گاز منواکسید کربن
چگونگی برخورد با افراد مسموم شده با گاز منواکسید کربن:
1- فرد مسموم را از محیط آلوده به هوای آزاد منتقل کنید .
2- یقه پیراهن و کمربند و لباس های تنگ افراد مسموم را باز کنید
3- درصورت امکان اکسیژن دهی به فرد مسموم شده
4 – باز نگه داشتن راههای هوایی و تماس با اورژانس 115 در مراحل بعدی درمانی باید مورد توجه قرار گیرد.
پیشگیرانه محسوب میشود. به یاد داشته باشید که خارج کردن افراد مصدوم از محیط آلوده، قرار گرفتن در محیط باز و به این افراد از مهمترین اقدامات
