روز جهانی غذا

                                             

 

روز جهانی غذا

تاریخ 24/7/95

" آب و هوا در حال تغییر است و غذا و کشاورزی هم باید تغییر کند "

"Climate is changing-food and agriculture must too"

مقدمه:

24 مهر( 16 اکتبر) سالروز جهانی غذاست که به مناسبت تأسیس سازمان جهانی فائو ( سازمان خوار و بار کشاورزی ملل متحد ) در سال 1945 نامگذاری شده و در سراسر جهان گرامی داشته می شود. در این روز سازمان های بین المللی با هدف حساس سازی و کسب حمایت سیاسی به منظور برقراری امنیت غذا و تغذیه، ریشه کنی گرسنگی و کاهش سوءتغذیه تلاش می کنند.

چرا ریشه کنی گرسنگی و کاهش سوءتغذیه کودکان اهمیت دارد؟

1.       موجب نجات زندگی 3/1 میلیون کودک در سال می شود.

2.       مادران خوب تغذیه شده، کودکان سالمتر با سیستم ایمنی قوی تری دارند.

3.       پایان دادن به سوء تغذیه کودک موجب افزایش 5/16% در GDP کشورهای در حال توسعه می شود.

4.       یک دلار سرمایه گذاری در پیشگیری از گرسنگی، 15 تا 139 دلار سود دارد.

5.       تغذیه مناسب در سالهای اول زندگی به معنی 46% بازده تولید بیشتر در دوران زندگی است.

6.       کاهش کم خونی فقر آهن موجب افزایش 20 درصدی بازده کاری افراد جامعه می شود.

7.       پایان دادن به مرگ و میرهای مرتبط با تغذیه در کودکان، نیروی کار را 4/9% افزایش می دهد.

8.       حذف گرسنگی به ساختن یک زندگی ایمن تر و موفق تر برای همه افراد کمک می کند.

اهداف و راهبردها:

5 هدف استراتژیک برنامه جهانی غذا شامل:

·         نجات جان افراد و حمایت از امرار معاش در مواقع اضطراری

·         جلوگیری از گرسنگی حاد و سرمایه گذاری برای آمادگی در مقابل بلایای طبیعی و کاهش اثرات آن

·         بازگرداندن و بازسازی زندگی و امرار معیشت ها بعد از جنگ و بلایای طبیعی

·         کاهش گرسنگی مزمن و کمبودهای تغذیه ای

·         تقویت توانایی ملت ها برای مهار گرسنگی از طریق سیاست های واگذاری تولیدات داخلی

 

مجموعه فعالیت های برنامه جهانی غذا شامل:

·         مقابله با کمبودهای تغذیه ای                                 

·         کاهش مرگ و میر کودکان

·         ارتقاء سلامت مادران

·         مبارزه با بیماریهایی از قبیل HIV

 

تعریف:

گرسنگی به معنای کمبود مواد غذایی در یک کشور است که سیری شکمی حاصل نمی شود، تعریف دیگری از گرسنگی وجود دارد که گرسنگی سلولی نامیده می شود و با امنیت غذایی در ارتباط است. در این نوع گرسنگی مواد مغذی لازم برای رشد و نمو کودکان، بیمار نشدن بزرگسالان و عملکرد صحیح سلول فراهم نشده است. باید به این نکته توجه کرد که گرسنگی سلولی ممکن است خود را به سرعت نشان ندهد و حتی سال‌ها به طول انجامد، اما می‌تواند بر روی بهره هوشی،‌ بیماری‌های مزمن، توان کاری افراد و رشد و توسعه ملی یک کشور تأثیرگذار باشد. نکته قابل توجه در بحث آموزش به خانوار‌ها و حساس سازی سیاست‌گذاران این است که سیری شکمی به تنهایی کافی نیست و باید بحث سیری سلولی و برنامه‌ریزی های مرتبط با آن نیز در نظر گرفته شود. سوءتغذیه سالانه باعث مرگ 6/2 میلیون کودک زیر 5 سال می شود. یک چهارم کودکان جهان رشد طبیعی ندارند. گزارشات "وضعیت نا امنی غذایی در جهان در سال 2015 " توسط فائو نشان می دهد که از هر نه نفر در جهان یک نفر با گرسنگی دست و پنجه نرم می کند. از علل گرسنگی می توان به فقر، توزیع نامناسب غذا و تغییر اقلیم اشاره کرد. افزایش دمای کره زمین منجربه کمبود آب آشامیدنی، بالا آمدن آب دریاها , کمبود غذا بعلت زیر آب رفتن زمین‌های کشاورزی می شود. تغییر اقلیم بطور مستقیم از طریق تأثیر بر محیط زیست، بهداشت محیط و بهداشت آب و به دنبال آن افزایش شیوع بیماری های عفونی و اسهالی و کاهش جذب ریزمغذی ها، امنیت غذایی را تحت تأثیر قرار می دهد. تأثیرات کوتاه‌مدت تغییرات آب‌وهوایی و اقلیمی به احتمال بسیار زیاد اثرات نامتناسبی را در کشورهای فقیرتر و با ساختارهای حکومتی ضعیف‌تر، به ویژه در آفریقا و آسیا خواهد داشت، و بیشترین آمار گرسنگی هم مربوط به این دو منطقه می باشد. طبق بیانات مقام معظم رهبری، در کشور ما با توجه به تغییرات اقلیمی، کمبود منابع غذایی و خشکسالی و در نظر گرفتن سیاست های افزایش جمعیت باید امنیت غذایی و امنیت تغذیه ای مورد توجه قرار گیرد.

یکی از سیاستهای جدی دولتها در حیطه امنیت غذا و تغذیه، کاهش ضایعات غذایی است. تعیین خط مشی کلان در رابطه با کاهش ضایعات موضوع با اهمیتی است که دولتمردان هر کشوری باید درنظر بگیرند. در دنیایی که 870 میلیون نفر معادل یک هشتم جمعیت جهان غذای کافی برای خوردن ندارند، یک‌سوم از مواد غذایی تولیدشده توسط انسان به هدر می‌رود، و تولید این حجم از غذای هدر رفته در هر سال متضمن کشت در 198 میلیون کیلومترمربع از اراضی کشاورزی کره زمین (تقریباً معادل مساحت کشور مکزیک)، صرف 173 میلیارد مترمکعب آب شیرین، مصرف 28 میلیون تن کود شیمیایی و تولید گازهای گلخانه‌ای به‌میزان 3300 تا 5600 میلیون مترمکعب (معادل دی‌اکسید کربن) می باشد. برآوردهای فائو نشان می‌دهد هرروز به‌ازای هر نفر 134 کیلوکالری غذا در ایران به هدر می‌رود، یعنی سرانه هدررفت روزانه غذا در ایران 134 کیلوکالری است. بر این اساس از 100 میلیون تن محصول کشاورزی تولیدی در کشور 35 میلیون تن در سال دور ریخته می‌شود. این رقم معادل غذای 15 میلیون نفر است. بر اساس این گزارش ایران نیز از جمله کشورهایی است که هرساله درصد بالایی از مواد غذایی تولیدی را به هدر می‌دهد.

 

 

 

 

جدول 1: ضایعات هر یک از محصولات در کشورهای صنعتی بر اساس گزارش سازمان فائو در سال 2016

نام محصول	میزان ضایعات بر حسب درصد
میوه و سبزی	45
ریشه ها	45
غلات	30
غذاهای دریایی	25
لبنیات	20
گوشت	20
دانه های روغنی	20

 

فائو به مناسبت روز جهانی غذا در سال 2016 راهکارهای حذف گرسنگی و کاهش سوء تغذیه را به شرح زیر پیشنهاد کرده است:

-         کاهش ضایعات مواد غذایی

-         مصرف حبوبات

-         استفاده بهینه از آب

-         خرید مواد غذایی با ارزش تغذیه ای بالا

-         سرمایه گذاری در بخش کشاورزی

-         تخصیص یارانه به مواد غذایی با ارزش تغذیه ای بالا

-         توسعه تحقیقات مرتبط با خشکسالی و تولید و معرفی گونه های گیاهی مقاوم به خشکی

 

بر اساس توصیه های سازمان فائو در راستای کاهش ضایعات مواد غذایی از طریق افزایش سطح آگاهی عمومی می توان اقدامات زیر را انجام داد:

-        استفاده بهینه از مواد غذایی اضافی

-        جلوگیری از دور ریختن میوه و سبزیجاتی که دارای لک هستند

-        تهیه کمپوت یا مربا و مارمالاد با میوه های اضافی

-        تهبه و تدارک غذا به میزان مورد نیاز خانواده

-        تهیه مایحتاج منزل به تعداد افراد منزل نه بیشتر

-        نگهداری صحیح از سبزیجات

-        استفاده از تمام قسمت های سبزی (ساقه و برگ انواع سبزی ها مانند کرفس)

 

سال 2016 بعنوان سال بین المللی حبوبات معرفی شده است. سازمان فائو، تشویق کشورها به تولید بیشتر حبوبات و ترویج فرهنگ مصرف بیشتر آن را، بعنوان یک راهکار اصلی تأمین امنیت غذایی در جهان با توجه به بحران کم آبی و خشکسالی ضروری می داند. برای تولید یک کیلوگرم حبوبات 50 لیتر آب لازم است، در صورتی که تولید یک کیلوگرم گوشت مرغ، به 4325 لیتر آب نیاز دارد (جدول 3). بنابراین مصرف بیشتر حبوبات بعنوان یک منبع پروتئین ارزان، راهکاری مناسب برای حذف گرسنگی و کاهش سوء تغذیه و ارتقاء امنیت غذایی در جهان امروز بشمار می رود.

چرا مصرف بیشتر حبوبات اهمیت دارد؟

-         در مقایسه با انواع گوشت ارزان و در دسترس تر است.

-         هضم و جذب حبوبات آسان تر است.

-         پروتئین حبوبات در ترکیب با غلات تمام اسیدهای آمینه ضروری را تأمین می کند و ارزش پروتئین آن مشابه گوشت می شود.

-         کلسیم حبوبات در ارتقاء مقاومت استخوان ها و کاهش خطر پوکی استخوان مؤثر است.

-         حاوی مقادیر بالای فیبر است. فیبر با کاهش جذب مواد قندی و چربی غذا خطر بروز دیابت، بیماریهای قلبی عروقی، اضافه وزن و چاقی را کاهش می دهد، هم چنین شانس ابتلا به سرطان های دستگاه گوارش مثل سرطان کولن را کاهش می دهد.

-         منبع خوب آهن است و همراه با مصرف منابع غذایی حاوی ویتامین C و افزایش جذب آن به پیشگیری از کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن کمک می کند.

-         سرشار از آنتی اکسیدان و ویتامین ها است.

جدول 2: مقایسه ارزش غذایی حبوبات و گوشت

ارزش غذایی در 100 گرم	گوشت	حبوبات
انرژی	270	130
چربی	18	0
اسید چرب اشباع	7	0
کلسترول (میلی گرم)	80	0
فیبر	0	8
آهن	3/2	9/2

جدول 3: مقایسه میزان نیاز به آب در انواع منابع پروتئینی

منابع پروتئینی بر حسب کیلوگرم	میزان نیاز به آب بر حسب لیتر
حبوبات	50
گوشت مرغ	4325
گوشت گوسفند	5520
گوشت گاو	13000